დიაბეტი ისაა, რაც მუდმივ მართვას მოითხოვს. ამ დიაგნოზის შემთხვევაში, შეიძლება მცირე გაუფრთხილებლობაც კი, სიცოცხლის ფასად დაგიჯდეთ. სწორედ ამიტომ, ბუნებრივია, რომ განსაკუთრებული სიფრთხილისა და ყურადღების გამოჩენაა აუცილებელი.
დიაბეტის მართვის პროცესში უმთავრესი იარაღი სისხლში გლუკოზის დონის რეგულარული კონტროლია. საბედნიეროდ, მედიცინის განვითარებამ ადამიანებს საშუალება მისცა, რომ სრულფასოვანი ცხოვრება ჰქონდეთ. ამ დროს, გადამწყვეტია სანდო და ეფექტური მოწყობილობა - გლუკომეტრი გამოიყენოთ.
მართლაც, შაქრის აპარატი დიაბეტით დაავადებულებისთვის ყველაზე მნიშვნელოვანი ხელსაწყოა, რომელსაც ყოველდღიურად და დღეში რამდენჯერმეც იყენებენ. დიდი მოთხოვნიდან გამომდინარე, ბაზრაზე სხვადასხვა სახის, ბრენდის, მახასიათებლებისა და ფასის შაქრის აპარატებია ხელმისაწვდომი. სწორედ ამიტომ, ზოგჯერ არჩევანის გაკეთება რთულია.
მნიშვნელოვანია, რომ მოწყობილობა თქვენი საჭიროებიდან და ცხოვრების სტილიდან გამომდინარე შეარჩიოთ.
ამ ბლოგში დეტალურად განვიხილავთ რა ტექნიკურ კრიტერიუმებს უნდა მიაქციოთ ყურადღება; რა ტიპის აპარატები არსებობს; როგორ შეაფასოთ არა მხოლოდ მოწყობილობის, არამედ მისი სახარჯი მასალების ღირებულება; სად შეიძლება გლუკომეტრის შეძენა.
შაქრის აპარატი, ანუ გლუკომეტრი პორტატული სამედიცინო მოწყობილობაა, რომელიც კაპილარულ სისხლში გლუკოზის კონცენტრაციის გასაზომად გამოიყენება.
აღსანიშნავია, რომ აპარატი ელექტროქიმიური ანალიზის პრინციპით მუშაობს. თავდაპირველად, თითიდან აღებული სისხლის მცირე წვეთი სპეციალურ ტესტ-ზოლზე - ჩხირზე თავსდება. მასზე არსებული ფერმენტი (ხშირად გლუკოზა ოქსიდაზა) გლუკოზასთან რეაგირებს. სწორედ ამ რეაქციის შედეგად წარმოიქმნება სუსტი ელექტრული მუხტი, რომელსაც შაქრის აპარატი ზომავს და ციფრულ მნიშვნელობად გარდაქმნის.
როდესაც საქმე შაქრის აპარატებს ეხება, უნდა გახსოვდეთ, რომ სიზუსტე ყველაზე მნიშვნელოვანი ფაქტორია. თქვენი მკურნალობის სტრატეგია - ინსულინის დოზირება და კვების რაციონი სწორედ იმ შედეგზეა დამოკიდებული, რასაც გლუკომეტრი გიჩვენებთ.
არსებობს სიზუსტის სტანდარტები. მსოფლიო მასშტაბით, გლუკომეტრები საერთაშორისო სტანდარტს - ISO 15197:2013 უნდა შეესაბამებოდეს. ეს უზრუნველყოფს, რომ მოწყობილობა რეალურ, კლინიკურად სანდო შედეგს იძლეოდეს.
ამასთანავე, აღსანიშნავია, რომ არსებობს ფაქტორები, რომლებიც სიზუსტეზე მოქმედებს. უნდა გახსოვდეთ, რომ სიზუსტე არა მხოლოდ აპარატზე, არამედ ტესტ-ზოლების ხარისხზე, შენახვის პირობებსა და კოდირებაზეა (კალიბრაციაზე) დამოკიდებული. ძველი ან არასწორად შენახული ჩხირები სიზუსტეს ამცირებს.
თავდაპირველად, აღსანიშნავია, რომ ბაზარზე ძირითადად ორი ტიპის მოწყობილობა დომინირებს. ესენია ტრადიციული გლუკომეტრები და თანამედროვე უწყვეტი მონიტორინგის სისტემები.
ახლა ორივე მათგანს განვიხილავთ და მახასიათებლებს დეტალურად გაგაცნობთ.
ტრადიციული გლუკომეტრი კლასიკური შაქრის აპარატია. იმისთვის, რომ სისხლში შაქრის დონე გაიგოთ, ყოველი გაზომვისას თითზე ჩხვლეტა და სპეციალური ჩხირების გამოყენებაა საჭირო. მისი ძირითადი მახასიათებლებია: ხელმისაწვდომი ფასი, მარტივი გამოყენება, პორტატულობა. იდეალურია მათთვის, ვინც შაქრის დონეს დღეში 2-4-ჯერ იზომავს.
აღსანიშნავია, რომ თითზე ჩხვლეტა ზოგიერთისთვის დისკომფორტია. ამიტომაც, ეს ამ ტიპის აპატარების მინუსად ითვლება. ასევე, მონაცემების ხელით ჩაწერის გარეშე, რთულია ტენდენციის შეფასებაც.
უწყვეტი გლუკოზის მონიტორინგის სისტემები (CGM), შეიძლება თამამად ითქვას, რომ რევოლუციურ მიდგომას წარმოადგენს.
პატარა სენსორი, რომელიც კანქვეშ თავსდება ინტერსტიციულ სითხეში გლუკოზის დონეს ავტომატურად ზომავს. აღსანიშნავია, რომ ეს ხდება 24/7-ზე. მონაცემები მიმღებ მოწყობილობას ან სმარტფონს გადაიცემა. ის ადამიანებს შაქრის მაღალი თუ დაბალი მაჩვენებლის დროსაც აფრთხილებს.
მსგავსი აპარატები რეკომენდებულია 1 ტიპის დიაბეტით დაავადებულთათვის, ორსულებისთვის ან მათთვის, ვისაც ჰიპოგლიკემიის ხშირი ეპიზოდები აქვთ.
რაც შეეხება მინუსებს, ეს არის სენსორების პერიოდული გამოცვლის საჭიროება და უფრო მაღალი საწყისი ფასი.
მნიშვნელოვანია, რომ შაქრის აპარატი სწორად შეარჩიოთ. ამისთვის კი, რამდენიმე საჭირო დეტალი უნდა გაითვალისწინოთ.
კოდირება (Coding) - ზოგიერთი ძველი მოდელი მოითხოვს, რომ ტესტ-ზოლების (ჩხირების) ყოველი ახალი პარტიისთვის მომხმარებელმა კოდი ხელით შეიყვანოს. უპირატესობა მიანიჭეთ აპარატებს, რომლებიც კოდირებას არ საჭიროებენ (No-Coding), რადგან ეს შეცდომის რისკს გამორიცხავს და სიზუსტეს ზრდის.
გაზომვის დრო და სისხლის მოცულობა - აღსანიშნავია, რომ თანამედროვე შაქრის აპარატებს შედეგის ჩვენება 5 წამზე ნაკლებ დროში შეუძლიათ და სისხლის მინიმალურ რაოდენობას (0.3-0.6 მკლ) საჭიროებენ. ეს უკანასკნელი კი, თავის მხრივ, ნაკლებ ტკივილსა და დისკომფორტს ნიშნავს.
მეხსიერება - სასურველია, რომ აპარატს დიდი მეხსიერება ჰქონდეს. ასევე, გაითვალისწინეთ, შეუძლია თუ არა მაჩვენებლების დაჯუფება - მაგალითად, ჭამის წინ და შემდეგ. ასევე, მნიშვნელოვანია, რომ საშუალოს გამოთვლა შეეძლოს. ასე ექიმს შეუძლია ეფექტურად შეაფასოს, როგორ მოქმედებს თქვენი დიეტა, აქტივობა თუ მედიკამენტი გლუკოზის დონეზე დროთა განმავლობაში.
ხმოვანი გამაფრთხილებელი სიგნალები და შეტყობინებები - ზოგიერთი აპარატი სისხლში შაქრის არასასურველი დონის შესახებ ინფორმაციას ხმოვანი სიგნალებით გადმოსცემს. მაგალითად, ეს ხდება ჰიპოგლიკემიის ან ჰიპერგლიკემიის დროს. ეს ფუნქცია განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია მხედველობის პრობლემების მქონე პირებისთვის.
Bluetooth ან აპთან კავშირი (Data Transfer) - თანამედროვე ტექნოლოგიების წყალობით, ეს ფუნქცია სულ უფრო მნიშვნელოვანი ხდება. მსგავს აპარატს შეუძლია სმარტფონის აპლიკაციას მონაცემები ავტომატურად, Bluetooth-ის საშუალებით, გადასცეს.
ბატარეის ხანგრძლივი მუშაობა - მიუხედავად იმისა, რომ ეს პირდაპირ კლინიკური ფუნქცია არ არის, მაინც მნიშვნელოვანი კომპონენტია. ეს უზრუნველყოფს, რომ შაქრის აპარატი გამოსაყენებლად ყოველთვის მზად იყოს. განსაკუთრებით, მოგზაურობის ან გადაუდებელი შემთხვევების დროს.
აღსანიშნავია, რომ ხშირად, მომხმარებლები შეცდომას უშვებენ და აპარატს მხოლოდ ფასის მიხედვით არჩევენ. ამ დროს, კი ყველაზე მნიშვნელოვანი მიმდინარე ხარჯების შეფასებაა.
მიმდინარე ხარჯები - თუ თქვენ შაქარს დღეში რამდენჯერმე იზომავთ, ჩხირების ფასი თავად შაქრის აპარატის საწყის ღირებულებას გადააჭარბებს. სწორედ ამიტომ, ზოგჯერ იაფი აპარატი, ძვირადღირებული ჩხირების გამო, გრძელვადიან პერსპექტივაში გაცილებით უფრო ძვირი ჯდება.
კომფორტი - გლუკომეტრი ყოველდღიური მოხმარებისთვისაა განკუთვნილი, ამიტომ კომფორტს გადამწყვეტი მნიშვნელობა აქვს.
ყურადღება მიაქციეთ ეკრანის ზომასა და განათებას. დიდი, განათებული ეკრანი აუცილებელია ხანდაზმული მომხმარებლებისთვის ან მათთვის, ვისაც მხედველობის პრობლემები აქვს.
რა თქმა უნდა! მიუხედავად იმისა, რომ შაქრის აპარატი (გლუკომეტრი) მარტივი გამოსაყენებელია, არსებობს რამდენიმე გავრცელებული შეცდომა, რომელიც პირდაპირ მოქმედებს გაზომვის სიზუსტეზე და შეიძლება გამოიწვიოს მცდარი შედეგები.
მიუხედავად იმისა, რომ შაქრის აპარატი მარტივი გამოსაყენებელია, არსებობს რამდენიმე გავრცელებული შეცდომა, რომელიც მონაცემების სიზუსტეზე პირდაპირ მოქმედებს. ახლა სწორედ მათ განვიხილავთ.
არასწორი მომზადება - ეს ყველაზე ხშირი შეცდომაა. გაზომვის წინ ხელები კარგად უნდა დაიბანოთ და გაიშროთ. თუ ხელებზე შაქრიანი საკვების, ხილის წვენის, კრემის ან სხვა ტკბილი ნივთიერების ნარჩენები დარჩა, ისინი სისხლის წვეთში გადავა და გლუკოზის მაჩვენებელს მკვეთრად გაზრდის.
არასაკმარისი რაოდენობის სისხლი - შაქრის ჩხირებს სისხლის განსაზღვრული რაოდენობა სჭირდება. საჭიროა, რომ მასზე არსებული ზოლი შეივსოს.
ტესტ-ზოლების არასწორი შენახვა - ისინი ქიმიური რეაგენტებია და გარემო ფაქტორების მიმართ მგრძნობიარეა. ამიტომაც, ისინი ტენიან, ცხელ ადგილას (მაგალითად, აბაზანაში) და მზის პირდაპირი სხივების ქვეშ არ უნდა შეინახოთ. მნიშვნელოვანია, რომ არც ვადაგასული პროდუქცია გამოიყენოთ.
დეჰიდრატაცია და ტემპერატურა - აღსანიშნავია, რომ შედეგზე ორგანიზმის მდგომარეობა და გარემო ტემპერატურა მოქმედებს. შაქრის გაზომვამდე თითები ოდნავ გაითბეთ, მსუბუქად დაზილეთ ან ხელები თბილი წყლით დაიბანეთ.
საქართვლოში სხვადასხვა ბრენდისა და მახასიათებლების გლუკომეტრებია ხელმისაწვდომი. მნიშვნელოვანია, რომ ისინი ლიცენზირებულ აფთიაქში შეიძინოთ. ჯპს ის ადგილია, სადაც მრავალფეროვანი არჩევანი დაგხვდებათ. სააფთიაქო ქსელში წარმოდგენილია როგორც თავად აპარატები, ისე ტესტ-ზოლები (ჩხირები).
აღსანიშნავია, რომ მათი ფასების, მახასიათებლებისა და მარაგების შესახებ ინფორმაციას შეგიძლიათ ჯპს-ის ვებ გვერდის საშუალებით გაეცნოთ.
ამ მოწყობილობების ღირებულება სხვადასხვა ობიექტურ ფაქტორზეა დამოკიდებული და ზოგიერთ შემთხვევაში, შესაძლოა, რომ ცვალებადი იყოს.
საბოლოოდ, უნდა ითქვას, რომ საუკეთესო შაქრის აპარატი ყველაზე ძვირს ან ყველაზე მეტი ფუნქციის მქონეს არ ნიშნავს. საუკეთესოა ის, რომელიც თქვენს ინდივიდუალურ საჭიროებებს დააკმაყოფილებს. მაგალითად, სიზუსტეს უზრუნველყოფს და თქვენი ყოველდღიური ცხოვრების რიტმისთვის შესაფერისი იქნება.
ასევე, უნდა აღინიშნოს, რომ დიაბეტის მართვა ექიმთან თანამშრომლობაა. სწორედ ამიტომ, არჩევის წინ კონსულტაცია თქვენს ენდოკრინოლოგთან გაიარეთ. ის თქვენი მდგომარეობის, მონიტორინგის სიხშირისა და ცხოვრების სტილის გათვალისწინებით, სწორი აპარატის შერჩევაში დაგეხმარებათ.
მნიშვნელოვანია, რომ ინფორმირებული გადაწყვეტილება მიიღოთ და დიაბეტი ისე აკონტროლოთ.
